Kata Terbitan

KATA TERBITAN adalah bentuk kata yang mengandungi kata dasar yang mendapat atau menerima baik awalan,sisipan,akhiran atau apitan ( imbuhan ). Imbuhan ialah bentuk morfem yang tidak boleh hadir bersendirian dalam ayat dan harus diimbuhkan pada bentuk yang lain yang merupakan kata dasar.

 

Jenis Imbuhan

i. Awalan - hadir sebelum kata dasar.

ii. Akhiran - hadir sesudah kata dasar

iii. Apitan - hadir secara mengapit kata    dasar secara serentak di awal    dan akhir kata dasar.

iv. Sisipan - hadir di celahan kata dasar

 

Kata Terbitan Berawalan

- Awalan dapat wujud dalam kata nama terbitan,kata kerja terbitan dan kata adjektif terbitan. Contohnya :

 

1. Awalan kata nama

pe- ( pelari, perakus,penyapu )

pem- ( pembawa,pembuka )

pen- ( pendatang,pendua )

peng- ( penggali,penggubal )

pel- ( pelajar )

ke- ( ketua,kelepek )

juru- ( juruukur,juruwang )

pra- ( prakata,prasejarah )

dwi- ( dwifungsi,dwibahasa )

 

2. Awalan kata kerja

me- ( melawan,menyikat,merasa)

memper- ( memperhamba,memperisteri)

ber- ( berjalan,berganti, berserta )

ter- ( terjebak,terbentuk )

di- ( diatur,ditimbang,disusun )

diper- ( dipercepat, diperoleh )

 

3.  Awalan kata adjektif

ter- ( terbesar,terputih)

te- ( teruncing,terendah,teringin )

se- ( secantik,secerah,setebal )

 

Kata Terbitan Berapitan

- Apitan wujud dalam kata nama terbitan,kata kerja terbitan dan kata adjektif terbitan

 

1. Apitan kata nama

pe…an ( pelaksanaan,perasaan )

penge…an ( pengesahan,pengehadan)

ke…an ( kelaianan,kelebihan )

 

2. Apitan kata kerja

me…kan ( memainkan,melukakan )

mem…kan( membaharukan,membaikkan )

ber…kan ( beralaskan,berlaukkan )

diper…i ( diperdengarkan,diperbahaskan )

ke…an ( kehujanan,kehausan,kepanaskan)

di…kan ( didekati,dimulai,diadili )

memper..i ( memperingati )

 

3. Apitan kata adjektif

ke…an ( keinggerisan,kearaban,kecinaan )

 

Kata Terbitan Bersisipan

Sisipan bahasa Melayu dapat wujud dalam

1. kata nama

2. kata adjektif

- Contohnya :

i. Sisipan kata nama

-el- ( kelengkeng,telunjuk,kelabut )

-er- ( keruping,seruling,serabut )

 

ii. Sisipan kata adjektif

-el- ( selerak,gelembung )

-er- ( serabut,gerigi )

-em- ( gemilang,semerbak,gemerlap )

-in- ( sinambung )